Istnieją pewne współzależności pomiędzy zmianami na dnie oka a ogólnymi objawami choroby nadciśnieniowej. Opracowane podziały, obejmujące różne stopnie zmian na dnie oka, odpowiadają określonym stanom klinicznym choroby nadciśnieniowej.

We wczesnym okresie nadciśnienia tętnice ulegają skur­czowi czynnościowemu początkowo na ograniczonym odcinku, a w nadciśnieniu utrwalonym na całym swoim przebiegu, żyły natomiast rozszerzają się. Utrudnienie przepływu krwi żylnej jest skutkiem ucisku, jaki na żyły wywierają tętnice w miejscu skrzyżowa­nia obu rodzajów naczyń. W fazie złośliwej nadciśnienia tętni­czego występuje skurcz zwłaszcza małych tętniczek. Równolegle ze skurczem powstają zmiany wsteczne w ścianie naczyń.

W długo trwającym nadciśnieniu tętniczym stwardniałe odga­łęzienia tętnicy środkowej siatkówki stają się podobne początkowo do miedzianych, a następnie srebrnych drucików. W miarę postępu nad­ciśnienia zastój w układzie żylnym powoduje, że żyły siatkówki przybierają kształt wężykowaty, co szczególnie wyraźnie zaznacza się w małych gałązkach żylnych w okolicy plamki żółtej. W następstwie nasilania się ucisku zmienionej miażdżycowo tętnicy na żyłę następu­je jej zwężenie, a odcinek powyżej skrzyżowania ulega rozszerzeniu na skutek utrudnionego odpływu krwi. Znaczny stopień ucisku tętnicy na żyłę sprzyja zwolnieniu prądu krwi w żyle powyżej skrzyżowania, co stwarza warunki do powstania skrzeplin początkowo przyścien­nych, a następnie zajmujących całe światło żyły. W ten sposób z powo­du nadciśnienia tętniczego w żyle siatkówki powstaje zakrzep pro­wadzący do wybroczyn, przesięków czy zmian zwyrodnieniowych.

Postępujące zmiany w naczyniach powodują zwiększenie ich przepu­szczalności, co stanowi przyczynę wystąpienia drobnych wynaczynień zwanych wybroczynami. Drobne wybroczyny obserwowane na całym obszarze dna oka są pochodzenia zarówno tętniczego, jak i żylnego, natomiast większe na ograniczonej przestrzeni są charaktery­styczne dla zakrzepu żyły środkowej siatkówki.

Nasilające się w miarę postępu nadciśnienia procesy patologiczne w naczyniach siatkówki przyczyniają się do powstania zmian w samej siatkówce. W miejscu skrzyżowania tętnicy z żyłą, w wyniku utrudnionego odpływu krwi w siatkówce, powstają ogniska prze­sięku. Na skutek zaburzeń w krążeniu siatkówkowym na obszarach niedokrwionych tworzą się ogniska martwicze, nazwane „ogniskami waty”, świadczące na ogół o wkroczeniu nadciśnienia w fazę złośliwą. O złośliwej fazie nadciśnieniowej świadczą również zmiany barwnikowe w siatkówce będące najczęściej następstwem zani­ku lub uszkodzenia tkanki przez wylewy krwi.

Stany skurczowe naczyń siatkówki w początkowym okresie choroby nadciśnieniowej mają charakter czynnościowy i przy prawidłowo pro­wadzonym leczeniu mogą całkowicie ustąpić. Okresowa ocena dna oka pozwala na obserwację efektów leczenia i daje możność po­równania zmian na dnie oka z objawami choroby. Zmiany naczynio­we w siatkówce i sąsiadującej z nią błonie naczyniowej oraz ich na­stępstwa mogą powodować w chorobie nadciśnieniowej wiele zabu­rzeń w funkcjonowaniu układu wzrokowego. Uszkodzenia w okolicy plamki żółtej często są przyczyną znacznego niekiedy obniżenia os­trości wzroku.